Roto là gì? Stato là gì? Cấu tạo và công dụng của từng loại

Trong các động cơ điện nói chung thì đều có 2 bộ phận chính là rotor (phần quay) và stato (phần cố định). Nhiều người dùng thường không không phân biệt được rotor và stato cũng như chưa hiểu hết về cấu tạo và công dụng của từng loại. Vậy rotor và stato là gì?

1. Rotor là gì?

Rotor là một thành phần chuyển động (phần quay) của một hệ thống điện từ trong động cơ điện, máy phát điện hoặc máy phát điện xoay chiều. Rotor là gì? Vòng quay của nó là do sự tương tác giữa các cuộn dây và từ trường tạo ra một mô-men xoắn quanh trục của rotor.

Cấu tạo của Rotor

Cấu tạo của Roto

Rotor bao gồm 3 bộ phận chính lõi thép, dây quấn và trục máy:

• Lõi thép roto gồm các lá thép kỹ thuật điện được lấy từ phần bên trong của lõi thép stato ghép lại, mặt ngoài dập rãnh để đặt dây quấn, ở giữa có dập lỗ để lắp trục.

• Trục máy không đồng bộ làm bằng thép, trên đó gắn lõi thép roto.

• Dây quấn roto có hai kiểu : roto ngắn mạch còn gọi là roto lồng sóc và roto dây quấn.

Nguyên lý hoạt động của rotor

Rotor là gì? Trong máy cảm ứng ba pha, dòng điện xoay chiều cung cấp cho cuộn dây stator tạo năng lượng cho nó tạo ra từ thông quay. Từ thông tạo ra một từ trường trong khe hở không khí giữa stator và rotor và tạo ra một điện áp tạo ra dòng điện qua các thanh rotor. Mạch và dòng điện trong dây dẫn rotor được kích hoạt. Tác động của từ thông quay và dòng điện tạo ra một lực tạo ra mô-men xoắn để khởi động động cơ.

Một rotor máy phát điện được tạo thành từ một cuộn dây được bọc xung quanh lõi sắt. Thành phần từ tính của rotor được chế tạo từ các lớp thép để hỗ trợ dập các khe dẫn cho các hình dạng và kích cỡ cụ thể. Khi dòng điện chạy qua cuộn dây, một từ trường được tạo ra xung quanh lõi, được gọi là dòng điện trường.
Cường độ dòng điện trường điều khiển mức năng lượng của từ trường. Dòng điện một chiều (DC) điều khiển dòng điện trường theo một hướng và được đưa đến cuộn dây bằng một bộ chổi và dây quấn.
Giống như bất kỳ nam châm nào, từ trường được tạo ra có cực bắc và cực nam. Hướng theo chiều kim đồng hồ của động cơ mà rotor cung cấp năng lượng có thể được điều khiển bằng cách sử dụng nam châm và từ trường được cài đặt trong thiết kế của rotor, cho phép động cơ chạy ngược hoặc ngược chiều kim đồng hồ.

2. Stato là gì?

Stato (phần tĩnh) là phần động cơ đứng yên, không chuyển động của hệ thống máy quay và thường được sử dụng cho máy phát điện, máy khoan, động cơ điện, rotor sinh học hoặc còi báo động.

Stato là gì? Stato có thể hoạt động linh hoạt như một nam châm (tác dụng với rotor để tạo chuyển động) hoặc hoạt động như phần ứng, nhận được ảnh hưởng của stator từ di chuyển cuộn dây trường trên rotor, tùy thuộc vào hình dạng và cấu tạo của động cơ điện.

Khi stato hoạt động như một nam châm điện, cuộn dây sinh lực được gọi là các cuộn dây hoặc trường quanh co.

Cấu tạo của Stato

Cấu tạo của Stato

Stator gồm hai bộ phận chính là lõi thép và dây quấn: 

• Lõi thép stato có dạng hình trụ, từ các lá thép kỹ thuật điện, có dập rãnh bên trong,  ghép lại tạo thành các rãnh theo hướng trục.  Lõi thép được ép vào trong vỏ máy

• Dây quấn stator thường được làm bằng dây đồng có bọc cách điện và đặt trong các rãnh của lõi thép. Dòng điện xoay chiều ba pha chạy trong dây quấn ba pha stato sẽ tạo nên từ trường quay. 

Ngoài ra, stato còn có vỏ máy và nắp máy, thường được làm bằng gang.

Nguyên lý hoạt động của stato

Stato là gì? Stato giữ vai trò là tạo ra từ trường và cơ chế hỗ trợ động cơ. Các cuộn dây quấn stato được nhúng vào lõi thép stato và khi dòng điện chảy qua lõi stato, nó sẽ tạo ra lực điện động cảm ứng để chuyển đổi năng lượng điện. 

Khi động cơ hoạt động, nhiệt phát sinh do tổn thất nội bộ được truyền qua lõi sắt và chiếu từ bề mặt của cơ sở ra không khí xung quanh. Vì vậy, người ta thường thiết kế động cơ như tấm tản nhiệt trên bề mặt ngoài của đế để tăng diện tích tản nhiệt.

Phân biệt giữa rotor và stato

Để nói về điểm khác biệt lớn nhất giữa stato và roto thì đó chính là stato là phần cố định còn roto là phần quay (phần chuyển động) của động cơ. Cụ thể:

• Roto: gồm một lõi roto, một rotor quanh co và trục. Các rotor cũng là một phần của mạch từ của động cơ.Cuộn dây roto tạo ra lực điện từ, tạo ra momen điện từ thông qua dòng điện. Trục là thành phần chính hỗ trợ trọng lượng của rotor, truyền tải moment và kết quả công suất cơ.

• Stato: tạo ra từ trường và cơ chế để hỗ trợ động cơ. gồm các bộ phận lõi, stato quanh co và khung. Các cuộn dây được nhúng vào lõi. Sau đó tạo ra lực điện động cảm ứng khi dòng điện chảy qua bộ phận lõi để đạt được chuyển đổi năng lượng điện. Chức năng chính của giá đỡ là cố định và hỗ trợ lõi stator.

Hy vọng bài viết Roto là gì? Stato là gì? Cấu tạo và công dụng của từng loại giúp bạn hiểu hơn về Roto và Stato. Mọi thông tin chỉ giúp bạn tham khảo.